The Well-Tempered Maqam was aanvankelijk de werktitel van een serie composities, gecomponeerd vanaf 1991, die enige bekendheid verworven hebben als "OPTOCHT", uit de gelijknamige City&Eastern-projekten tussen 1991 en 1993.

The Well-Tempered Maqam poogt een brug te slaan tussen de uitelkaarlopende, tegengestelde ontwikkelingen van de Europese en de Oriëntaalse muziek, en is gestruktureerd rond een modulatieplan, waarin verschillende toonsferen met elkaar gecombineerd en tegen elkaar gecontrasteerd worden. De hiervoor gekozen muzikale vormen zijn ontleend aan Turkse en Arabische klassieke vormen als Taxim en Peshrev, dansmuziek van Griekse, Joodse en Armeense oorsprong, repetitieve ritmes, het voortdurende gebruik van (wisselende) grondtonen, eenstemmigheid, heterofonie, parallelharmonie.

WELL-TEMPERED, gelijkzwevend, gelijkzwevende stemming, een van de "wolven" afgeleid verschijnsel waarbij alle twaalf tonen van het Westerse Octaaf op een vaste, gemiddelde, doch lichtelijk onnatuurlijk samenklinkende afstand van elkaar staan, aldus het onderscheid tussen verschillende afstanden gelijkschakelend, waardoor elke toon dezelfde mogelijkheden krijgt als alle andere.

MAQAM, toonstelsel uit de Arabische muziek, vergelijkbaar met de Indiase Raga, dat zich kenmerkt door zowel natuurlijke samenklanken als kleinere toonsafstanden (meer dan twaalf) die op grond van hun gevoelswaarde toegepast worden.

Vergeleken met het Westerse onderscheid in majeur- en mineur-toonstelsels kent de Arabische muziek meer dan twintig verschillende Maqamat.

THE WELL-TEMPERED MAQAM gaat, weliswaar noodgedwongen want cultureel bepaald, uit van het Westerse Twaalfdelige Octaaf, maar probeert de tonen specifieke eigenschappen terug te geven, die in de loop der geschiedenis enigszins ondergesneeuwd dreigden te raken.

 

 

OP DIT MOMENT is mijn Well-Tempered Maqam een uitgebreid systeem van toonladders die stapsgewijs in elkaar kunnen overvloeien. Hierin opgenomen zijn de majeur- en mineurladders, modale ladders (kerktoonladders), pentatonische reeksen en de "verwesterde" versies van een aantal Arabische maqamat.

Aan de hand van zg. "Ladderbalken", een soort modale streepjescode, kun je in één oogopslag zien hoe de intervalstruktuur van een bepaalde ladder in elkaar zit, en welke ladders veel of weinig overeenkomsten hebben.

Als eerste voorbeeld hiervan geef ik hieronder de intervalstrukturen die gebruikt worden in de "Optocht"-suite, die op deze pagina te horen is.

Per muzikale zin of gedeelte ervan zie je aan de verticale streepjes welke tonen er gebruikt worden. De cijfers 1 t/m 7 geven de toontrappen aan, waarbij 1 de grondtoon is, die per stuk of per zin kan variëren. De notennamen erboven geven de absolute toonhoogte aan.